سپراتور چیست ؟

سپراتور چیست ؟ 

یک کلمه انگلیسی (Separator) به معنی جداساز می باشد. “سپراتور” همان طور که از نامش پیداست یک نوع سیستم جدا کننده است که در سیستم فیلتراسیون به کار می رود. کار آن جدا کردن هوا، روغن، آب و ذرات ریز و درشت از یکدیگر می باشد.

 دستگاه سپراتور (Separator Machine)

باید بگوییم که عمل جداسازی عبارت است از تقسیم مواد اولیه به دو جریان جدا از هم، که دو قسمت جدا شده با توجه به سطح و اندازه ذرات مشخص می شوند. دستگاه جدا کننده بر حسب سطح یا اندازه، ذرات را از هم تفکیک می کند. اساس کار دستگاه سپراتور بر چگالی مواد است و بر این اساس محصولات نرم را از زبر جدا می کنند.

دستگاه سپراتور یک ماشین مکانیکی است که مواد مختلف غیر فلزی موجود در یک مخلوط مایع – جامد، مایع-مایع یا مایع – گاز را از هم جدا می کند. مثلا زمانی که آب با سوخت و یا روغن با هوا مخلوط شده باشد به کمک سپراتور این مواد از یکدیگر جدا می شوند

کاربرد سپراتور در صنایع لبنی :

• سپراتور در صنعت لبنی وسیله‌ای است، برای تفکیک شیر تازه، بهشیر بدون چربی و خامه. شیر بدون چربی  از جداسازی کامل چربی، از شیر تازه ساخته می‌شود. باقی‌مانده­ ی مخلوط، که کل چربی شیر است،خامه نام دارد. بنابراین، خامه نوعی امولسیون روغن در آب است،  که توسط سپراتور و به واسطه­‌ی اعمال نیروی گریز از مرکز، از شیر جدا می‌شود.
• بهترین دمای خامه‌گیری حدود۵۵ درجه­‌ی سانتی گراد است. با افزایش دما،بازده­‌ی خامه‌گیری افزایش می­یابد. زیرا در این حالت ویسکوزیته‌­ی شیر کاهش یافته و اختلاف دانسیته­‌ی خامه و شیر پس‌چرخ افزایش پیدا می‌کند.
• شیر پس از عبور از سپراتور، بر حسبمیزان چربی مورد نیاز استاندارد شده برای تولید شیر با درصد چربی متفاوت، مقدار مشخصی خامه، به شیر بدون چربی  اضافه می­‌شود.
• نحوه­‌ی جداسازی چربی در سپراتور، براساساختلاف دانسیته­‌ی چربی شیر(93/.) و شیر پس‌چرخ (036/1) بوده و نیروی گریز از مرکز حاصل از فعالیت سانتریفیوژ دستگاه سپراتور، دارای یک جام یا کاسه­­‌ی اصلی است (Bowl) که بشقاب‌ها یا دیسک‌ها داخل آن قرار می‌گیرند.
• تعداد این بشقاب‌هامتفاوت بوده و بیش از ۳۰ عدد می‌باشد. قطر این بشقاب‌ها بسته به ظرفیت دستگاه بین ۳۰-۲۰ سانتی‌متر بوده و سرعت چرخش دستگاه rpm 7000-6000 است. بشقاب‌ها حالت مخروطی شکل داشته و حدود ۴۰ -۲۰ صفحه روی هم قرار گرفته‌اند. شیر از سوراخ‌های موجود روی این صفحات وارد شده و در محفظه‌ی بین دو بشقاب قرار می­گیرد. بخش سبک (خامه) از بالا و بخش سنگین از پایین صفحات خارج می­‌شود.

 

• خروجی­‌های سپراتور عبارتند از:

۱  خامه   (cream)

۲ شیر پس چرخ (skimmed milk)

۳ گل سپراتور

• عوامل موثر بر جداشدن خامه:

۱  درجه حرارت

۲ سرعت سپراتور

• ترکیبات گل سپراتور:

آب ۷۶%، مواد ازته (کازئین) ۱۸%، چربی و سایر مواد ۵/۳%

 

عوامل تاثیرگذار بر کارایی سپراتور(جداسازی خامه ) :

 

•    جداسازی خامه به صورت سرد (Cold Separation):

  • جداسازی خامه به صورت سرد(Cold Separation) در دمای ۵-۴ درجه ­ی سانتی­گراد صورت گرفته و امکان انجام عمل خامه‌گیری در زمان ورود شیر به کارخانه را فراهم می­­سازد. همچنین انجام عمل خامه‌گیری در دمای سرد، سبب کاهش مصرف انرژی و برخی هزینه­‌ها می­‌شود.

 

• میزاناز دست رفتن چربی در شیر پس‌چرخ، در این حالت، نسبت به زمانی که، عمل سپراتور در دمای بالاتر انجام می‌شود، بیش‌تر است.

 

• در بعضی از فرآیند­ها، همچون تهیه‌­ی پنیر، فرآیند حرارتی شیر، قبل از انجام پروسه نامطلوب بوده وبه همین دلیل، خامه‌گیری (Separation) در دمای پایین، مطلوب می­باشد.خامه‌‌گیری در دمای پایین، سبب تولید خامه با محتوای فسفولیپیدی بیشتر شده و خامه­­­ی نهایی دارای ویژگی­‌های Whipping بهتری می‌­باشد.

 

• اساسی ترین تغییری که در ساختار دستگاه سپراتور در حین خامه­گیری سرد صورت می­گیرد، عریض شدن فضای بین صفحات، به منظور حرکت راحت تر خامه­ی سرد با ویسکوزیته­‌ی بالاتر می­باشد.