واکسن سازی در ایران
ایران علاوه بر تولید واکسن‌های موردنیاز برای انجام واکسیناسیون جمعیت کودکان و بزرگ‌سالان، توانسته است همین واکسن‌ها را به کشورهای آسیایی، آفریقایی و برخی کشورهای اروپایی صادر کند. ایران امروز در رتبه اول داروسازی در غرب آسیا و رتبه هفتم جهان قرارگرفته است.
بیماری‌های واگیردار ریشه‌کن یا کنترل می‌شوند
فعالیت‌های پیشینه واکسن‌سازی در ایران و بررسی تاریخچه و تولید دیگر واکسن‌ها در کشورمان نیز می‌تواند سندی بر این دستیابی به واکسن کرونا باشد.
بیماری‌های واگیرداری ازجمله مثل طاعون، وبا، سل، حصبه، آبله، تیفوئید، مننژیت، سیاه‌سرفه، فلج اطفال، اوریون، سرخک، هپاتیت ب ابولا و…. بیماری‌هایی بودند که بیش از قرن‌ها باعث رنج انسان بودند اما حدوداً از یک قرن گذشته تا همین ۱۰ سال پیش همه این بیماری‌ها به مرحله کنترل و ریشه کم شدن درآمدند.
محققان و پژوهشگران کشورمان با همه داشته‌های خود توانستند این بیماری‌ها را در کشور کنترل کنند البته این در حالی است که هنوز هم بسیاری از کشورهای درحال‌توسعه از این بیماری‌های واگیردار رنج می‌برند.
حدود یک قرن گذشته دو موسسه تحقیقاتی و پژوهشی و تولیدکننده واکسن به فاصله زمانی بسیار کمی از یکدیگر شروع به فعالیت کردند به‌طوری‌که بعد از گذشت چند سال علاوه بر اشباع تولید واکسن توانستند رتبه یک، را در منطقه غرب آسیا از آن خود کنند. این دو مرکز «انستیتو پاستور ایران» و موسسه آزمایشگاه «موسسه تحقیقات واکسن و سرم‌سازی رازی» است.پ
کنفرانس صلح پاریس و انستیتو پاستور در ایران
سال ۱۲۹۸ بود. درست یک قرن و یک سال پیش، چندین ماه از جنگ جهانی اول می‌گذشت. کشورمان هنوز از مصائب جنگ مثل لشکرکشی‌ها، قحطی و درگیری با بیماری‌های واگیردار رنج می‌برد؛ اما در همین شرایط سخت، تحقیقات درباره بیماری‌های واگیردار توسط محققان کشورمان آغاز شد. با صلاحدید محققان ایرانی، وقتی قرار شد هیئتی متشکل از نمایندگان سیاسی ایران، در کنفرانس صلح پاریس شرکت کند؛ بازدید نمایندگان سیاسی از مرکز تحقیقاتی «انستیتو پاستور فرانسه» نیز در برنامه‌هایشان قرار گرفت.
هیئت نمایندگی سیاسی ایران، در اول آبان ماه ۱۲۹۸ با مرحوم «امیل رو» دانشمند مشهور رئیس وقت انستیتو پاستور پاریس ملاقات کرد. در ۳۰ دی‌ماه سال ۱۲۹۹، مرحوم پروفسور «رنه لگرو» از پاریس وارد ایران شد و موسسه پاستور ایران را به کمک نخبگان کشور را ه اندازی شد.
موسسه تحقیقات واکسن و سرم‌سازی رازی
«موسسه تحقیقات واکسن و سرم‌سازی رازی» تنها چند سال بعد از فعالیت انستیتو پاستور در سال ۱۳۰۳ شروع به کارکرد. تا امروز حدود ۹۶ سال سابقه تحقیقاتی و پژوهشی در امور واکسن‌سازی دارد. تفاوت این موسسه تحقیقاتی با انستیتو پاستور در این بود که ابتدا این موسسه زیر نظر وزارت کشاورزی و برای مبارزه با بیماری‌های دامی وارد فاز تحقیقاتی شد.
اولین اقدام موسسه رازی مبارزه با بیماری طاعون گاوی بود. اپیدمی طاعون دامی صدها هزار گاو را تلف‌کرده بود و تهدید بزرگی برای مرگ دامی کشور به‌حساب می‌آمد. تولید و عرضه واکسن بیماری طاعون باعث شد این موسسه وارد دوره جدیدی از مبارزه با بیماری‌ها شود و در مدت کوتاهی تولید انواع واکسن‌ها و سرم‌های مصرف پزشکی در دستور کار مؤسسه قرار بگیرد.
وقتی رازی به دست متخصصان ایرانی اداره شد
البته دوران رشد و توسعه مؤسسه تحقیقات واکسن و سرم‌سازی رازی در سال ۱۳۲۹ اتفاق افتاد وقتی‌که همه سازوکار موسسه رازی به متخصصان داخلی سپرده شد. واکسیناسیون سرخک در ایران از سال ۱۳۴۶ با تولید این واکسن شروع شد، ولی پوشش برنامه واکسیناسیون تا قبل از انقلاب بسیار پایین بود.
پس از انقلاب اسلامی روند فعالیت‌ها در مؤسسه تحقیقات واکسن و سرم‌سازی رازی ازلحاظ کمی و کیفی گسترش پیدا کرد به‌طوری‌که تحقیق و تولید عمده‌ای از واکسن‌های دامی و انسانی ازجمله واکسن‌های اوریون، سرخجه و سه‌گانه «سرخک، سرخجه و اوریون» در این سال‌ها انجام گرفت. همچنین واکسن سیاه‌سرفه در موسسه واکسن‌سازی رازی ساخته شد.
سازمان بهداشت جهانی چه می‌گوید؟
این برنامه باوجود مشکلات ناشی از جنگ تحمیلی به‌صورت منظم ادامه یافت تا جایی که یونیسف اذعان کرد تنها کشور دنیا که در دوران جنگ شاخص‌های بهداشتی در آن ارتقا یافت و مرگ‌ومیر ناشی از بیماری واگیر نداشت، ایران است . با اعلام سازمان بهداشت جهانی، ایران یکی از بهترین برنامه‌های واکسیناسیون اجباری در جهان را دارد.
توانایی ساخت انحصاری فلج اطفال تزریقی و همچنین تولید انواع داروهای نوترکیب در یک دهه اخیر نیز پیشرفت‌های پزشکی ایران به‌ویژه در جامعه پزشکی جهان حیرت‌آور بوده است.
انتقال فناوری ساخت واکسن به کشورهای دیگر
موسسه رازی انتقال فنّاوری یا کمک به راه‌اندازی مؤسسه‌های مشابه به سایر کشورها ازجمله اردن، تونس، کره شمالی، سوئیس، ازبکستان و… انجام‌شده است.
موسسه رازی تا امروز توانسته است ده‌ها شرکت دانش‌بنیان را زیرمجموعه خود به ثبت برساند و هم‌اکنون دانشمندان به نامی در همین شرکت‌های دانش‌بنیان توانسته‌اند پیشرفت‌های قابل‌توجهی در ساخت واکسن کرونا داشته باشند.
رتبه ده جهانی در ساخت واکسن
ایران در حوزه مقابله با بیماری‌های واگیر جزو کشورهای با شاخص بالا است. سازنده واکسن در جهان است. ایران سازنده ۱۱ واکسن انسانی، ۱۷ واکسن دامی، ۱۹ واکسن طیور و یک واکسن مخصوص آبزیان است.
طوری که با فعالیت دو موسسه انستیتو پاستور و موسسه تحقیقاتی سرم و واکسن‌سازی رازی ایران جزء ۱۰ کشور برتر دنیا در حوزه تولید واکسن‌های انسانی، دامی و طیور قرارگرفته است.
منبع :
بازتاب: مصرف خودسرانه دارو + لیست داروهای پرمصرف در ایران